Wegkijken
Ik was er niet op voorbereid. Twee paar kinderogen en twee paar volwassenogen kijken me aan. Ze zijn gestrand op een parkeerterrein van de Lidl (!) nabij Kamp Moria. Mijn blik blijft haken in hun blik. De vader kijkt afwezig op van zijn telefoon. Ik zie schaamte: ‘Wat kan ik nog doen?’ De moeder oogt sterk: ‘hoe loods ik mijn kinderen veilig door deze dag?’ De kinderogen raken mijn angst aan: ’ik ben bang, wat gaat er met ons gebeuren?’ Ik moet terugkijken, antwoord geven. In het gelaat van de ander wordt een moreel appel op je gedaan, zegt de filosoof Levinas. Je kunt je er niet aan onttrekken. Je wordt in je humaniteit geraakt. Als ik ze aankijk kan ik ze niet meer objectiveren, niet meer tot een probleem abstraheren.
Ons landje is volgens recent onderzoek de beste plek op aarde voor een kind om gezond en veilig op te groeien. Wat is dat voor plek? Die moet toch in een geest van gastvrijheid en menselijke waardigheid tot stand gekomen zijn? In zo’n land moeten dan toch mensen wonen die doordrongen zijn van de beschermwaardigheid van kinderen? Is dat dezelfde plek waar enghartige politici menselijk leed op hun stoep wegredeneren met hun protocollen en excelsheets, politici die als onmachtige managers zich op ‘afspraken’ beroepen als er creatieve oplossingen gevraagd worden?
Echt zien zet het verstand eigenlijk stil. Probeer maar eens een goed gesprek te voeren zonder iemands blik los te laten. Je ogen gaan dwalen zodra je naar antwoorden zoekt. Hoe lang kan ik mij laten vangen in de blik van deze kinderen? Kan ik nog echt zien? Kan ik het uithouden met deze ongemakkelijke blik? Mij laten raken? Waar leren we dat eigenlijk in ons onderwijs? We leren te benoemen, onze problemen te categoriseren.. maar leren we ook nog rechtstreeks te zien, te ervaren? Van Krishnamurti is de uitspraak dat een kind vanaf het moment dat het de naam van een vogel leert, het die vogel nooit meer echt zal zien…
Terwijl ik dit opschrijf en een uitlaatklep zoek voor mijn verontwaardiging word ik, alsof de duvel er mee speelt, gebeld door Plan Nederland. Of ik mijn donatie aan hen wil verhogen. Normaal poeier ik elke telefoonsmeking vaardig af. Maar terwijl de foto uit Lesbos nog voor me ligt, luister ik naar zijn verhaal. Alleen al dit jaar worden achtduizend meisjes uit Nepal vermist. Ze zijn ergens in het Midden-Oosten beland om als seksslavinnen verkocht te worden. Nog een mededeling: De lockdown in Somalië met sluiting van scholen wordt gebruikt voor een georganiseerde actie om grote groepen meisjes te dwingen tot besnijdenis omdat er nu even geen scholen en westerse ogen meekijken.
Is dit mijn wereld? Ja. Het parkeerterrein van de Lidl is akelig dichtbij. Word ik gemanipuleerd door foto’s? Media? NGO’s die geld nodig hebben? Ja, vast, maar het cynisme achter deze vragen lost niets op. Er is slechts het morele appel van ogen die me aankijken. Kijk ik ze aan of kijk ik weg?
Rien