‘Grensoverschrijdende liefde, kent u die uitdrukking..?’

Dit zinnetje van Paul Haenen, typerend voor dominee Gremdaat, toverde deze vakantie een big smile op mijn gezicht. Zonder humor redden we het niet in alle loodzware waarheden om ons heen. De discussie over grensoverschrijdend gedrag in één zin omdraaiend, komt Paul Haenen bij iets uit dat even waar is. Tja waar zouden we zijn als liefde niet overstroomt, niets riskeert, abstract en op afstand blijft..  Meteen voel je de complexiteit ervan. De ene ‘waarheid’ (grensbewaking) kan niet zonder de andere ‘waarheid’ (grenzeloosheid). 

In het programma ‘De Verwondering’ (Annemiek Schrijver) vertelde Paul Haenen dat zijn ‘stemmen’ (denk aan Bert en Ernie) en zijn ‘personages’ (Magreet Dolman, Dominee Gremdaat) hem soms te hulp komen. Toen hij tijdens de pandemie zelf niet kon slapen, dacht hij aan de preek van dominee Gremdaat die ons met zijn zalvende stem opriep om het allemaal een beetje van je af te laten glijden. Zijn ene zorgelijke deel vond die waarheid natuurlijk veel te simpel maar de uitvergroting via Gremdaat bood hem een ‘innerlijke dialoog’, een spel waarmee hij ook zichzelf troostte. Zijn bed werd opeens toch een warme veilige plek om de dag los te kunnen laten. 

Dat is het heerlijke van het vak van acteur en schrijver. Je breidt jezelf als het ware uit met personen, stemmen, dieren, bergen en bossen. Door de wereld complexer en tegenstrijdiger te maken kun je veel meer zeggen. Je wordt even verlost van je ‘eenduidige zelf’. Dat werkt echter niet lekker aan menig gesprekstafel. Vaak gelden daar omgekeerde wetten. Er wordt aangedrongen op helderheid, focus, keuzes maken. Kiezen is sexy, complexiteit maakt ons ongeduldig. Het uithouden bij de diversiteit oogt een beetje slap. Blijkbaar is een overzichtelijk innerlijk landschap beter dan een rijke maar moeilijk te managen biodiversiteit in mezelf. Maar als ik eerlijk ben, ben ik helemaal niet die duidelijke identiteit waar ik zo graag voor sta. En als we dat al pretenderen gaat het vaak gepaard met een hoop verdringing die later altijd weer zijn tol eist. Aandacht voor onze meerstemmigheid, ons dialogische zelf is veel realistischer. Het maakt ons betrouwbaarder dan al die opgepompte identiteiten die vervolgens weer strijd moeten leveren met andere identiteiten. 

De talloze coaching- en supervisiegesprekken die ik met mensen heb gevoerd hebben me geleerd dat ‘holding space’ het echte belangrijke werk is. In die ruimte mogen onze stemmen tot leven komen. Het verhaal is als een groot oud huis met onbekende kamers waar de vreemde ander al of niet in verblijft. Dat vraagt geduld als begeleider, vertrouwen op iemands eigen wijsheid en geloof dat die complexe binnenwereld ‘betekenis’ heeft. Alles mag er zijn.  Onzichtbare oude(rlijke) stemmetjes, schoolmeesterlijke blikken, ontbrekende emotionele bevestiging, oud zeer (lees het mooie boek met deze titel van Bram Bakker hierover). Als we niet bewust stilstaan bij die stemmen en beperkende overtuigingen in ons, raken ze gefixeerd en verwikkeld met onze maatschappelijke rollen, ons beroep, onze keuzes in het leven. Dat maakt goede begeleiding zo maatschappelijk relevant.  

Durf ik het spel aan te gaan met mijn innerlijke stemmen? Als ik die ruimte in mezelf betreed, heb ik ook ruimte voor de ander. Of eigenlijk: als ik die ‘ander’ in mezelf mag tegenkomen, is een echte dialoog pas mogelijk. 

Ik wens ons een meerstemmig 2023!

Rien