Het zwerven verleerd
Ik ben het zwerven verleerd. Die drang om niet te weten, je te laten verrassen, te improviseren. Ik herinner mij het doelloze landerige rondstruinen in het landschap van mijn kindertijd. Zelfs in de Wieringermeer waar alles rechtgetrokken en aangeharkt was, probeerde ik te verdwalen. Nu ik in het buitengebied van Friesland woon, ontdek ik steeds meer hoe landbouwgrond en grazige weide niemandsland zijn geworden. De ruimte die ik hier geniet, is een ruimte voor het oog. Het is een ruimte zonder wandelpaden waar het mais met krachtige middelen de grond uit wordt gejaagd en de weide tot op de laatste meter in productie is genomen. Als ik in deze fenomenale ruimte een rondje wil wandelen ben ik zeker een uur bezig en maak ik in feite een grote ronde om een groen industrieterrein. Als iemand mij de weg vraagt tijdens mijn ronde, hoef ik slechts te wijzen. Zie je die kerktoren daar? Het is het leukste om de slootkant te volgen maar ik zie dat je je polsstok niet hebt meegenomen. Bovendien ga je je misschien gaandeweg unheimisch voelen in dat wijde land. Je krijgt het gevoel dat je iets illegaals doet. Volg dan toch de weg maar; er is er maar één.
In Nederland wonen we met 17 miljoen mensen op een relatief klein stuk grond die voor 50 % niet belopen kan worden. In het vele malen grotere Noorwegen zijn ze met 5 miljoen en mogen ze overal komen. Wat doet die ruimtelijke ordening met mijn geest? Hier mag je niet komen…daar wel…sloten en hekken om je te geleiden. En alsof het niet duidelijk genoeg is, is alles tot in den treure bewegwijzerd. Zou een verkaveld land een verkavelde geest kunnen voortbrengen? Misschien dat we dan gaan denken dat er een ideale weg is die naar ons van te voren bepaalde doel leidt, namelijk de kortste lijn tussen A en B. Zo’n land leert je dat een weg een middel is en geen doel. Het is iets wat ik zo snel mogelijk achter me moet laten. Soms word ik ’s morgen op B-weggetjes ingehaald met grote snelheden en mensen met starre blikken achter het stuur. Waar ga je naar toe vriend? En waarom zou je eigenlijk? En morgenochtend weer..
Herhaling geeft blijkbaar iets prettigs. Stofjes in ons brein. Dopamine, endorfine. Die circuitjes hoeven niet persé een doel te dienen. Wie ze herhaalt, of het nu om het feitelijk landschap of om ons denklandschap gaat, krijgt prettige gevoelens. Een van de boeiende ideeën van de originele denker David Bohm is dat we eigenlijk niet echt denken maar gedachten herhalen. Gedachte is de verleden tijd van denken. Humberto Schwab zegt het in een inleiding op een fantastisch boekje van Bohm (‘Over Dialoog’) als volgt: ‘Gedachten zijn een soort virus. Ze zeggen ‘denk mij!’ Je krijgt dan de indruk dat je aan het denken bent…’. Zou denken pas beginnen als het uitgestippelde pad verlaten wordt? Als we niet de georganiseerde reis maar een vrije trektocht beginnen..?
Ik wens je een creatieve vakantie.
Rien